Dzisiaj tłusty czwartek. Skąd wzięło się to święto?

Tłusty czwartek pod znakiem pączków

Pączek, jaki jest, każdy widzi. Okrągły, posypany cukrem pudrem, polany lukrem lub inną polewą, z nadzieniem lub pusty w środku, smażony na smalcu, maśle lub oleju w wersji wegańskiej, z różą, z czekoladą, z rabarbarem i dziurką, z nadzieniem w środku i na wierzchu. Uwielbiany w Polsce i za granicą. Objadają się nimi amerykańscy policjanci w filmach, w Polsce zaś jak grzyby po deszczu powstają kolejne pączkarnie.

Tłusty czwartek stał się w Polsce wielkim świętem pączka. Mimo że jednocześnie jest to dzień jedzenia faworków znanych również pod nazwą chrustu , to pączek pozostaje królem. Skąd w ogóle wzięła się tradycja jego spożywania? By się tego dowiedzieć, musimy cofnąć się w czasie do starożytnego Rzymu .

Ich jedzenie związane było m. in. z obchodami nadejścia wiosny - ze względu na nadchodzący dobry czas w zbiorach i przeczekanie trudności związanych z przeżyciem trudnych zimowych miesięcy, zajadano się tłustymi potrawami. Jedną z nich były pączki, jednak nie w formie znanej nam dzisiaj, a... słonej. Za nadzienie służyły wtedy boczek i słonina , a samo danie maczano w sosie rybnym dla smaku.

Pączki na ziemiach polskich pojawiły się w XVI wieku, jednak w formie innej, niż znamy ją dzisiaj . Przede wszystkim były twardsze - wyrastały bez pomocy drożdży . Receptura zmieniła się na taką, którą znamy, dopiero na przełomie XVII i XVIII wieku.

Tłusty czwartek był czasem do świętowania - początkiem ostatków - ostatnich dni karnawału. Wielki Post miał zakończyć możliwość swawoli i hulanek, a także obżarstwa, czym więc nie próbować się najadać jak prostymi do zrobienia, a tłustymi i smacznymi pączkami?

Krakowianie tłumaczą jednak tę tradycję na swój sposób - według nich historia jedzenia pączków w tłusty czwartek związana jest z wydarzeniem zwanym przez nich Babskim albo Tłustym Combrem . Dotyczy ona legendy o burmistrzu Combrze, który miał być nieprzychylny i niesprawiedliwy wobec handlujących w Krakowie kobiet. Kiedy zmarł, wszystkie odetchnęły z ulgą i wyprawiły wielką ucztę, która odbyła się właśnie tego dnia - w ostatni czwartek przed Środą Popielcową.

Dlaczego tak lubimy pączki?

- Pączki to nie jest najbardziej wartościowy produkt w naszej diecie - zawiera w sobie głównie cukry proste i tłuszcz , które niezbyt dobrze wpływają na nasze zdrowie - mówiła w rozmowie z nami dietetyczka Daria Adaszak z CocoNat Diet we Wrocławiu.

- Najbardziej przyciągają nas w nich oczywiście słodycz i tłuszcze - bardzo kuszące połączenie, które daje naszym kubkom smakowym ogromną satysfakcję. Ponadto ostatnio dzięki dużemu wyborowi nadzienia możemy do woli przebierać w smakach i rodzajach. Dla każdego coś dobrego - zaznaczyła.

- Kaloryczność tradycyjnego pączka z lukrem i dżemem wynosi około 300 kalorii . Jeden czy dwa pączki przy zrównoważonej diecie nie są więc niczym złym, należy jednak pamiętać, że większe liczby, jak pięć czy sześć, dostarczają już ponad 1500 kalorii . Jedzenie samych pączków w tłusty czwartek warto też przeplatać innymi posiłkami dla własnego zdrowia - same pączki mogą okazać się niewystarczające dla organizmu - dodała Adaszak.

Pączki w innych kulturach - niekoniecznie w tłusty czwartek

Pączki są niezwykle popularne również w innych kulturach - w kulturze anglosaskiej niezwykle popularne są tzw. donuty , czyli pączki z dziurką. Najpierw jednak trafiły tam przywiezione przez holenderskich imigrantów tradycyjne wersje nadziewane konfiturami jabłkowymi i śliwkowymi.

Za to na pomysł pierwszych słodkich pączków wpadli Arabowie - ciasto drożdżowe, które najpierw poddawali obróbce cieplnej, polewali potem miodem.

W XV wieku pączki stały się bardzo popularne w państwach niemieckich . Faszerowano je tam grzybami i mięsem . Według legendy to również z kręgu germańskiego pochodzi najbardziej znany nam dziś kształt - jeden z berlińskich cukierników nie mógł sam brać udziału w wojnie, za to chętnie gotował dla żołnierzy. Specjalnie dla nich miał formować ciasto na wzór kul armatnich , żeby dodać jedzeniu militarnego zacięcia.

Oprócz Polaków jeszcze jedna z kultur niezwykle umiłowała sobie tradycyjne pączki. Co roku tysiące tego typu słodyczy trafia na stołu wyznawców judaizmu . Żydzi w ten sposób celebrują jedno z najważniejszych i trwających osiem dni świąt, czyli Chanukę .

- Tradycja spożywania pączków podczas Chanuki jest związana z szerszym obyczajem, aby podczas tego święta spożywać potrawy na bazie oliwy lub oleju. A to w związku z historią o genezie tego święta, opowieścią o cudzie chanukowym, gdzie oliwa (czy olej) odgrywa kluczową rolę - tłumaczył Piotr Kowalik z Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN.

- Stąd kuchnia chanukowa jest na tłusto. Najbardziej popularne w tradycji aszkenazyjskiej są placki ziemniaczane zwane latkes. Pączki to bardziej współczesny obyczaj , oprócz tego oczywiście spożywane są inne rzeczy pieczone lub smażone, na lub w oliwie/oleju, jak np. faworki - opowiadał.

W tłusty czwartek zajadajmy się więc pączkami, ale w rozsądnych ilościach, ciesząc się przy tym wspólnym dziedzictwem wywodzącym się jeszcze z czasów starożytnych. Warto jednak powstrzymać się przed mieszaniem naszych słodkich, tradycyjnych pączków z sosem rybnym - mieszanie tych osobliwych smaków w ramach nawiązywania do tradycji mogłoby się źle skończyć dla naszych żołądków.

źródło: [wp.pl][national-geographic.pl][wtv.pl]

Artykuły polecane przez redakcję WTV:

• Czerwona farba na twarzy Jana Pawła II na plakatach. Zdewastowano wystawę w Berlinie

• Ujawniono przeszłość prawej ręki Kaczyńskiego. Wyszły na jaw niewygodne fakty z jego życia

• Trzaskowski zapowiada wielką walkę z PiS. Na pierwszy ogień likwidacja TVP Info: "Koniec szczucia Polaków na Polaków"

undefined