Staśko: Nie wszyscy mężczyźni gwałcą. Ale wszyscy mogą reagować na przemoc

„Napisz, gdy już będziesz w domu”

Gaz pieprzowy. Kluczyki w spoconej dłoni zrobione na kastet. Daleko od bram i klatek, bo wciągną. Iść środkiem ulicy lub chodnika. Rozmowy przez telefon, żeby napastnik widział, że jesteśmy z kimś na linii. Wygodne buty. Dresy, luźne spodnie. Nic obcisłego i krótkiego. Brak makijażu lub bardzo delikatny. Włosy związane, by nie było z daleka widzieć, że są długie. Krok pewny siebie, szeroki, nie kręcić biodrami. Równe tempo kroku, ale gotowość do biegu. Co kilka sekund wysyłanie lokalizacji bliskim – gdy przestaniemy przesyłać, mają dzwonić na policję. Pieniądze na taksówkę. Nie zaczepiać wzrokiem. Słuchawka tylko w jednym uchu, żeby usłyszeć napastnika za plecami. Co chwila odwracanie się, żeby zlokalizować potencjalnego napastnika. Brak kaptura na głowie, żeby nic nie przesłaniało nam widoku. Wybór dłuższej, ale oświetlonej trasy.

Jesteśmy wiecznie gotowe na atak.

Za każdym razem, gdy żegnam się z koleżankami, by wrócić do domu, słyszę: „Napisz, gdy już będziesz w domu”. I odpowiadam: „Ty też”. To odruch, nawet się nad tym nie zastanawiam. Tak mówiła mi mama, babcia i brat – i tak ja mówię do koleżanek. Tak nam to weszło w codzienność, że nie dostrzegamy, że jest w tym coś głęboko niepokojącego. Jakbyśmy zawsze były gotowe na napaść.

Gwałt czyha tuż obok, to część naszej codzienności. A my staramy się przed nim jak najlepiej zabezpieczać – chociaż takie zabezpieczenie nie istnieje. Bo jedyny sposób, żeby do gwałtu nie doszło, to nie zgwałcić.

Nie wszyscy mężczyźni, ale wszystkie kobiety

,,Nie wszyscy mężczyźni" – powtarzacie. I bardzo dobrze, inaczej świat byłby nie do zniesienia. Ale wszystkie kobiety doświadczyły molestowania lub się go obawiają. Więc nie wszyscy mężczyźni, ale wszystkie kobiety.

I wszyscy mężczyźni byli wychowywani w świecie, w którym ciągnięcie dziewczynek za włosy, to „końskie zaloty”. Że w ten sposób – robiąc dziewczynkom krzywdę – chłopiec pokazuje, że mu się podobają. A gdy nie ciągnie za włosy i nie sprawia bólu – to znak, że dziewczyna jest brzydka. Czyli bezwartościowa.

Wszyscy mężczyźni byli wychowywani w tym świecie. Niektórzy to dostrzegli i pracowali, by zmienić wkodowane im zachowanie i myślenie. Ale inni nie.

I wszystkie dziewczynki były wychowywane w świecie, w którym ciągnięcie ich za włosy – co boli i jest nieprzyjemne – to „końskie zaloty”. Że w ten sposób – robiąc nam krzywdę – mężczyźni pokazują, że im się podobamy. A gdy nie sprawiają bólu – to znak, że jesteśmy brzydkie. Czyli bezwartościowe.

I wszystkie dziewczynki, a także wszyscy mężczyźni oglądali filmy, w których porwanie i stalking były szczytem romantyczności, a napadanie na kobiety stanowiło świetną rozrywkę i zwrot w akcji.

I to na nas wpływa. I programuje nasze relacje, reakcje i emocje.

„Po co tam szłaś? Przecież wiesz, jacy są mężczyźni”.

,,Nie wszyscy mężczyźni" – to może wskażecie mi, którzy? To tylko przed nimi będę uciekała w nocy. To by mi wiele ułatwiło.

Czy gdy Twoja partnerka, córka lub siostra wychodzi wieczorem, mówisz jej: „Nie wszyscy mężczyźni”, czy: „Uważaj, pisz do mnie, pozostańmy w kontakcie. Bądź przy koleżankach, nie zostawaj sama”? Czy wtedy dodajesz: „Ale nie wszyscy mężczyźni”? Wiesz, że jest niebezpieczeństwo – i to jest najważniejsze.

Dlaczego zatem zamiast takiego wsparcia w momencie, gdy kobiety opowiadają o swoich doświadczeniach i emocjach, decydujesz się powiedzieć: „Nie wszyscy mężczyźni”? Oczywiście, że nie wszyscy, nikt tak nigdy nie twierdził!

Ale w takim razie dlaczego po gwałcie słyszymy: „Po co tam szłaś, jak się ubrałaś, co to za makijaż? Przecież wiesz, jacy są mężczyźni”.

Gdy chcemy coś zmienić, słyszymy, że nie wszyscy mężczyźni, ale gdy doświadczymy przemocy, słyszymy, że powinnyśmy się lepiej przygotować, bo oczywiste było, co się wydarzy – przecież wszyscy mężczyźni tacy są…

Jaki mężczyzna w takiej sytuacji nie wykorzystałby kobiety?

Ok, to teraz wyobraźmy sobie, jak mogłoby wyglądać wprowadzenie argumentu „Nie wszyscy mężczyźni” w życie. Idę pustą uliczką, jest wieczór. Nagle za mną pojawia się mężczyzna. I wtedy zamiast chwycić klucze w kieszeni, myślę: „Nie wszyscy mężczyźni”. On może być niebezpieczny, ale może nie być. Nie mogę tego sprawdzić, jest ciemno, nie znam go. Czy zakładam, że może być niebezpieczny – podobnie jak każdy inny mężczyzna w takiej sytuacji – i próbuję go uniknąć, czy chcę sprawdzić, kto to, bo przecież „nie wszyscy mężczyźni” i nie mogę każdego tak oceniać? Dobra, idę w drugą opcję. Podchodzę do niego, zagaduję. Przecież nie chcę wysnuwać pochopnych wniosków na jego temat, to byłoby krzywdzące. Jeśli on mnie wtedy zaatakuje, usłyszę na policji i w sądzie, że przecież sama do niego podeszłam. Widocznie sama tego chciałam. Sprowokowałam go. Jaki mężczyzna w takiej sytuacji nie wykorzystałby kobiety? Chyba nie byłby mężczyzną, gdyby nie skorzystał.

I ja wiem, że są mężczyźni, którzy by nie zaatakowali. Ale widocznie sąd tego jeszcze nie wie. To jemu powtarzajcie „nie wszyscy mężczyźni” – bo to on zakłada, że wszyscy mężczyźni są stworzeni do krzywdzenia, więc to ofiara musi się zabezpieczyć i tłumaczyć. I to ona jest winna, gdy coś jej się stanie.

W momencie zagrożenia nie ma znaczenia, czy wszyscy, czy tylko ten jeden. I dokładnie o tym mówimy za każdym razem, gdy opowiadamy o przemocy, która codziennie nas spotyka. Nie mówimy: „Wszyscy mężczyźni to gwałciciele”. Mówimy: „Doświadczamy gwałtów ze strony mężczyzn, a oni pozostają bezkarni”. Nie atakujemy mężczyzn, tylko gwałcicieli i kraj, w którym 67% spraw dotyczących gwałtów jest umarzana – umarzana nie dlatego, że gwałtu nie było, tylko dlatego, że sąd i policja nie przeprowadzili rzetelnego badania, a biegli sądowi są wybierani z przypadku. To jest problem, nie wszyscy mężczyźni.

Gdy wołamy: „nie chcemy, by księża gwałcili dzieci”, nie chodzi przecież o wszystkich księży – chodzi o system, w którym księża mogą bezkarnie krzywdzić dzieci. Gdy wołamy: „nie chcemy, by mężczyźni nas gwałcili”, jest dokładnie tak samo.